Endometrium, yani rahim iç dokusu, her ay düzenli olarak adet döngüsü sırasında kalınlaşarak embriyonun rahme yerleşmesi için uygun bir ortam oluşturur. Eğer yumurtalıklardan salınan yumurta sperm ile döllenmezse, kalınlaşan rahim dokusu kanamayla dökülür ve vücuttan atılır. Kadınlarda her ay bu döngü meydana gelir. Çikolata kisti, bu rahim dokusunun rahim dışındaki yerlere yerleşerek aynı döngüyü devam ettirmesi sonucunda oluşur. Bu bölgede biriken atıklar çoğalarak iltihaplı, kistik yapılar oluşturur. Yumurtalıklarda yerleşen endometrium kalıntıları koyu kahve, pıhtılaşmış kan içeren kistleri oluşturur. Bu kistlere endometrioma veya çikolata kisti denir. Hastalarda bu kistler bazı belirtilere yol açar. Çikolata kisti belirtileri genel olarak ve evrelere göre farklı yaklaşımlara yol açar.

Ağrı: Çikolata kistinin en belirgin etkisi regl döneminde ya da diğer zamanlarda alt karında ve kasıkta meydana gelen pelvik ağrılardır. Cinsel ilişki sırasında da derin ağrı hissi oluşturabilirler. Ancak bu tür ağrılar basit ağrı kesicilerle giderilemez. Ağrıların nedeni bölgedeki iltihaplanmadan kaynaklanabilir. Kadınlardaki aylık adet kanaması sırasında ortaya çıkan şiddetli ağrıların nedeni çikolata kistinin olduğu yerdeki iltihaplanma olabilir.

Yapışıklıklar (Adezyonlar): Hastalarda cinsel ilişki sırasında ağrı, kronik pelvik ağrısı ve kanama nedeniyle meydana gelen atıkların organ ve dokulardaki yapışıklıklara yol açması sonucu ortaya çıkabilir.

Kısırlık (Gebe Kalamama): Çikolata kisti belirtileri arasında adet düzensizliği, kısırlık ve gebe kalamama gibi etkiler de olabilir. Rahim içi dokusunun fallop tüplerine yerleşmesiyle oluşan kanamalardaki atıklar, tüplerde adezyonlara neden olur. Bu tüplerdeki saçakların fonksiyonuna engel olan bir etkidir. Bu nedenle yumurtalıklardan salınan yumurta fallop tüplerine giremez, girse bile adezyonlar sonucu yumurta tüplerde ilerleyemez. Çikolata kisti olan kadınların gebe kalması bu yüzden mümkün olmaz.

Çikolata kistinin oluşması belirli bir süreci kapsar. Kistin hangi evrede olduğu, boyutları ve yaygınlığı farklı belirtilere neden olabilir. Çikolata kisti bu açıdan 4 evre halinde değerlendirilir.

1. Evre - Başlangıç aşaması olan bu evrede, çikolata kisti teşhis edilmesi zor olabilir ve kişiyi rahatsız edecek seviyede belirtilere yol açmaz.

2. Evre - Bu evreye giren kistlerde cerrahi girişime gerek duyulmaz. Ancak adet dönemi ve cinsel ilişki sırasında ağrılar oluşursa, kistin laparoskopik yöntemle yakılması gerekebilir. Bu evredeki çikolata kisti belirtileri genellikle kişiye fazla rahatsızlık verecek düzeyde olmaz.

3. Evre - Bu evrede kistler ultrasonda görülecek kadar büyür ve daha hissedilebilir belirtilere neden olur. Özellikle ağrı etkisi belirgindir.

4. Evre - Bu evrede iyice olgunlaşan kistler gelişimini tamamlar. Çikolata kisti belirtileri en fazla bu evrede etkili olur. Ağrı, yapışıklık ve kısırlık gibi belirtiler kadınları etkisi altına alır.

Çikolata kistlerinin teşhisi için genellikle pelvik muayene ve ultrasonografi kullanılır. Ancak kesin teşhis için laparoskopi gerekebilir. Çikolata kistlerinin tedavisi, kistin boyutu, hastanın yaşı, belirtilerin şiddeti ve hastanın çocuk sahibi olma isteğine bağlı olarak değişir. Tedavi seçenekleri arasında ilaç tedavisi, cerrahi müdahale ve yaşam tarzı değişiklikleri bulunur.

Çikolata kistleri tedavi edilmediği takdirde, ciddi ağrılara ve kısırlığa yol açabilir. Bu nedenle belirtiler fark edildiğinde vakit kaybetmeden bir sağlık profesyoneline başvurulmalıdır.